Er zijn miljoenen mensen op de vlucht op onze wereld. Het gaat hierbij bijvoorbeeld om mensen die vluchten voor een oorlog of hongersnood. Binnen de Europese Unie hebben we afspraken vastgelegd over welke opvang deze mensen verdienen, maar ook hoeveel mensen er worden opgevangen. In Nederland is de staat hiervoor verantwoordelijk. Zij doen dit via de inzet van het COA (Centraal Orgaan opvang Asielzoekers). De Nederlandse gemeenten hebben een grote rol in de organisatie van deze opvangplekken.
De aantallen asielzoekers vaak veel groter dan het aantal plaatsen
Het goed organiseren van voldoende opvangplaatsen voor asielzoekers is voor veel gemeenten een grote uitdaging. Dat geldt ook voor steden, zoals Amsterdam. In deze stad is de vraag naar plaatsen groot, maar in een tijd waarin er een grote krapte is op de woningmarkt is dit een groot probleem. De stad kent momenteel gewoon onvoldoende ruimte om mensen tijdens hun asielaanvraag te huisvesten via asielzoekerscentra. Dit leidt soms tot dramatische taferelen, waarin voor mensen geen fatsoenlijke slaap- en woonruimte geboden kan worden. Asielzoekers van buiten de Europese Unie hebben recht op onderdak, begeleiding, de noodzakelijke middelen voor het levensonderhoud en toegang tot medische zorg. De gemeente is hiervoor verantwoordelijk.
Tijden van krapte vragen om creatieve oplossingen. Graag nemen we u in dit artikel mee in welke regels er gelden voor de opvang van asielzoekers en welke mogelijkheden er misschien nog onbenut zijn.
Grote uitdaging voor veel gemeenten
De gemeente Amsterdam is een sociale gemeente, die ook zijn verantwoordelijkheid neemt op momenten dat er extra asielzoekers opgevangen moeten worden. Dat is niet altijd eenvoudig. In het najaar van 2022 leidde dit bijvoorbeeld tot grootschalige opvang van mensen in sporthallen. Als tijdelijke oplossing biedt dit uitkomst, maar een sporthal is natuurlijk geen geschikte plaats om langdurig mensen op te vangen. Basale elementen, zoals enige vorm van privacy en rust, ontbreken volledig. Vaak hebben de mensen die worden opgevangen te maken gehad met zeer moeilijke omstandigheden. Niet zelden zijn zij getraumatiseerd. Rust en een eigen ruimte is heel belangrijk om dit te kunnen verwerken. Een goede opvang plaats doet er echt toe! Ook kunnen agressieve incidenten deels worden voorkomen, wanneer mensen minder op elkaars lig verblijven. Ook de rechter is al meerdere keren betrokken geweest bij het beoordelen van een locatie voor asielopvang. Dit heeft geleid tot een tik op de vingers voor de Nederlandse overheid. Zaken moesten anders geregeld worden, maar de krapte binnen de huidige asielzoekerscentra blijft. Experts zijn groot voorstanders van een goed prognose voor een aantal jaren voor het benodigde aantal plekken, zodat de gemeenten hier beter op in kunnen spelen.
Welke creatieve oplossingen zijn er beschikbaar?
In verschillende steden in ons land zijn schepen ingezet als creatieve oplossing voor de opvang van asielzoekers. Schepen kun je eenvoudig tijdelijk plaatsen en bieden betere voorzieningen dan bijvoorbeeld de sporthallen. Asielzoekers hebben op het schip in ieder geval enige vorm van privacy in hun hut. Aan de andere kant zijn schepen ook niet ideaal voor het grote aantal mensen wat erin opgevangen moet worden. De ruimtes zijn er klein en benauwd. Mensen verblijven er vaak een langere periode. Zijn er nog andere alternatieven te bedenken voor de opvang van asielzoekers?
Een vernieuwend idee voor dit probleem zou de inzet van kleine chaletjes kunnen zijn (zoals https://www.lacet-niederrhein.nl/chalets-voor-asielzoekers/ ). Op dit moment wordt er vaak gekeken naar grootschalige locaties, die niet voldoende aan de voorwaarden van onder andere voldoende rust en privacy. Kleine chaletjes vormen een alternatief dat op relatief korte termijn gerealiseerd kan worden. Wanneer de gemeente een braakliggend terrein hiervoor beschikbaar stelt, zou een gespecialiseerd bedrijf hier snel in kunnen voorzien. De kosten voor de wooneenheden kunnen zeer beperkt worden gehouden. Ook zijn de chalets eenvoudig te verwijderen op het moment dat de toestroom van asielzoekers zou afnemen. Kortom houten chalets zijn een goede vorm van alternatieve opvang voor asielzoekers. het is zeker de moeite waard voor beleidsmakers om deze oplossing zorgvuldig te verkennen!